The Rolling Stone- ի օձի թղթակիցը անցած գիշեր թափառում էր պողոտայում ՝ Y.M.C.A- ից տուն վերադառնալիս: սենյակները, երբ նրան մոտեցավ մի նեղ, սոված տեսք ունեցող մի վայրի աչքերով և խառնաշփոթ մազերով: Նա խոսեց լրագրողին խոռոչ, թույլ ձայնով: «Կարո՞ղ եք ինձ ասել, սըր, որտեղ կարող եմ գտնել այս քաղաքում մացառների ընտանիք»: «Ես հստակ չեմ հասկանում»: «Թույլ տվեք պատմել, թե ինչպես է դա», - ասաց անծանոթը ՝ ցուցամատը մտցնելով լրագրողի կոճակի մեջ և մեծապես վնասելով նրա քրիզանտեմը: «Ես ներկայացուցիչ եմ Սոփսթոուն շրջանից, և ես և իմ ընտանիքը անտուն ենք, անտուն և անօթեւան: Ավելի քան մեկ շաբաթ է, ինչ մենք սնունդ չենք համտեսել: Ես ընտանիքս բերեցի ինձ հետ, քանի որ մարսողություն ունեմ և տղաների հետ շատ չէի կարողանում շփվել: Մի քանի օր առաջ ես սկսեցի տուն-ինտերնատ գտնել, քանի որ չեմ կարող համակերպվել: հյուրանոցում: Ես գտա ազնվականական տեսք ունեցող մի գեղեցիկ վայր, որն ինձ հարմար էր, և մտա և խնդրեցի սեփականատիրոջը: Հռոմեական քթով մի շատ հոյակապ տիկին մտավ սենյակ: Նրա մի ձեռքը դրված էր որովայնի մյուս կողմում Ես ասացի, որ տախտակ եմ ուզում իմ և ընտանիքի համար, և նա նվաճեց մեզ տանել: Ես խնդրեցի նրա պայմանները, և նա ասաց շաբաթական $ 300: «« Գրպանումս երկու դոլար էր, և ես նրան տվեցի այն մի լավ թեյնիկի համար, որը ես կոտրեցի, երբ ես ընկա սեղանի վրա, երբ նա խոսում էր »: «Դուք զարմացած եք թվում, - ասում է նա: - Դուք կհիշեք, որ ես Georgiaորջիայի նահանգապետ Ռիդլի այրին եմ. Իմ ընտանիքը շատ կապված է. Ես ձեզ տախտակ եմ տալիս որպես ֆավա. Ես փողը համարում եմ առավելության առավելագույն համարժեք գումար: իմ հասարակության, ես - «Դե, ես այնտեղից դուրս եկա, և ես գնացի այլ տեղեր: Հաջորդ տիկինը Վիրջինիայի գեներալ Մահոնեի զարմիկն էր և ժամում չորս դոլար էր ուզում վարդագույն նշանաբանով և Burnet գրանիտե մահճակալի հետևի սենյակի համար: Հաջորդը Դեյվի Քրոքետի մորաքույրն էր և օրական ութ դոլար էր խնդրում Ալամոյի իմիտացիայի համար կահավորված սենյակի համար ՝ նախաճաշի սալորաչիր և ընթրիքի համար մեկ ժամ զրույց, իսկ մեկը ասում էր, որ նա Բենեդիկտի սերունդ է: Առնոլդը հոր կողմից, իսկ կապիտան Քիդը ՝ մյուս կողմից: «'Նա ավելին տարավ կապիտան Քիդից հետո: «'Նա օրական ունենում էր ընդամենը մեկ ուտեստ և աղոթք, և հաշվում էր իր հասարակությունը շաբաթական $ 100 արժողությամբ: «« Ես գտա Գերագույն դատավորների ինը այրի, կառավարիչների և գեներալների տասներկու մասունքներ և քսաներկու ավերակներ, որոնք թողել էին տարբեր երջանիկ գնդապետներ, պրոֆեսորներ և մայորներ, ովքեր իրենց ազնվականական արժեքը գնահատում էին շաբաթական $ 90-ից $ 900 դոլար, թույլ ծնկի հաշով: Ես հիանում եմ լավ ծագում ունեցող մարդկանցով, բայց իմ փորը փափագում է խոզի միս և լոբի մշակույթի փոխարեն: Արդյո՞ք ես ճիշտ չեմ »: «Քո խոսքերը, - ասաց լրագրողը, - համոզիր ինձ, որ դու արտասանել ես քո ասածը»: «Շնորհակալություն: Դուք տեսնում եք, թե ինչպես է դա: Ես հարուստ չեմ. Ես ունեմ միայն իմ օրավարձը և իմ հնարավորությունները, և ես չեմ կարող վճարել բարձր տոհմի և բորբոսնած նախնիների համար: Մի փոքր եգիպտացորենի տավար ինձ հետ ավելի շատ է անցնում, քան պսակը, իսկ երբ ես ցուրտ եմ, զինանշանը չի ջերմացնում ինձ »: «Ես մեծապես վախենում եմ, - ասաց լրագրողը զվարճալի ցնցումով, - որ դուք վազել եք բարձր տոնով մի քաղաքի դեմ: Այստեղ առաջին կարգի բոլոր տուն-ինտերնատներից շատերը ղեկավարում են հին հարավային ընտանիքների տիկնայք, հենց առաջին երկրում »: «Ես հիմա հուսահատված եմ», - ասաց Ներկայացուցիչը, մինչ մի փոքր ծամոն ծամեց, կարծելով, որ մեխակ է: «Ես ուզում եմ գտնել մի տուն-ինտերնատ, որտեղ սեփականատերը որբ էր, որը հայտնաբերվել էր լեյրերի ախոռում, որի հայրը դագո էր: Ես ուզում եմ փնթփնթան, զարդանախշերի, ցածրաճաշակ, փխրուն թաթախող, հետևի անտառաշատ, պիեբալդ բանդա, որը երբեք չի լսել մատների ամանների կամ Վարդ ՄակԱլիստերի մասին, բայց ով կարող է գտնել խառնաշփոթ տաք եգիպտացորենի հաց և իռլանդական շոգեխաշել կանոնավոր շուկայական գնանշումներով »: «« Օստինում կա՞ այդպիսի տեղ »: «Օձի թղթակիցը ցավալիորեն թափ տվեց գլուխը.« Չգիտեմ », - ասաց նա, -« բայց ես ձեզ կսեղմեմ գարեջրի համար »: «Տասը րոպե անց Կապույտ ավերակի սրահի թերթաքարը երկու լրացուցիչ նիշ ունեցավ. 10»:
Month: Փետրվարի 2021
Ավետիք Իսահակյան «Սաադիի վերջին գարունը»։ Վերլուծություն
Երջանկության և տխրության բանաստեղծ Սաադին բոլորել է իր կյանքի հարյուրերորդ տարին։ Առավոտ շատ վաղ զարթնում է, իջնում պարտեզը, նորից լսելու բլբուլների երգը և տեսնելու գանան հրաշքը։ Նայում է Շիրազի դաշտին: Նստում է ծաղկած հասմիկի տակ, Սպահանի գորգի վրա: Թեև շատ է ծերացել Սաադին, սակայն նրա հոգին տեսնում է ու լսում աշխարհի չքնաղ իրերն ու ձևերը, երգերն ու լռությունը անհայտ ոլորտների, որովհետև զրույց էր անում նրա հետ բանաստեղծության կախարդ ոգին — Զմրուխտ թռչունը, որն իր հավերժական բույնն էր կերտել Կաֆ լեռան գագաթին, աստղերի մեջ…
«Սիրող սիրտը լսում է միշտ այն բոլոր խոսքերը, որ մրմնջում են իրերը։ Աշխարհը լի է հնչուն դաշնակություններով։ Աշխարհը թրթռում է անվախճան և սիրավառ արբեցումով»,- հիշում է Սաադին իր հին խոսքերը։ Ականջը բլբուլների երգերին և սպիտակ գլուխը կարմիր վարդերի մեջ սուզած՝ Սաադին տեսնում է աշխարհն իր հոգու մեջ, ինչպես երազի մեջ մի երազի։ Նրա աչքերի առաջ անցնում են Հինդու երկիրը, փղերը, Դեհլիի ոսկեդիպակ ապարանքների մեջ սիգաճեմ աղջիկները, Մսրա աշխարհի հնագեղ հրաշքները և կապույտ ծովերի ծփան բյուրեղը, Դամասկոսի թավիշ աղջիկները… Մտածում է, որ իր կյանքը անցավ մի գիշերվա երազի պես: Ամեն օր նայել է աշխարհին և ամեն օր զարմացած, կարծես, աոաջին անգամ է տեսել։ Եվ տեսանողի հոգով նախազգում է Սաադին, որ սա իր ապրած վերջին գարունն է։ Ներս է մտնում Նազիաթը՝ Սաադիի սիրած շիրազուհին, որ միշտ այցի էր գալիս ծերունի բանաստեղծին։ Սաադին սիրում է նրան իր անթառամ սրտի երիտասարդ ավյունով, և ոսկի բառերով քանդակել է նրա պատկերը անմահ «Գյուլստանի» մեջ։ Նազիաթը նրան վարդեր է բերել և առաջարկում է այդ ծաղիկների բույրը զգալով փորձել հիշել և պահել այն՝ չմտածելով դրանց վաղանցիկության մասին: Եվ ապա Սաադին հոգու խորին հատակից նայում է իր հեքիաթ-աշխարհին, իր առջև լուսաժպտուն հրաշք-աղջկան, և զգում տաք արցունքի մի կաթիլ իր հին սրտի մեջ, և բռնելով աղջկա փոքրիկ ձեռքը, համբուրում ու դնում է լացող սրտի վրա՝ ասելով.
— Քո շուշան մատներով գրի՛ր «Գյուլստան»-իս հետին էջի վրա իմ այս վերջին խոսքերը.
«Ծնվում ենք ակամա, ապրում ենք զարմացած, մեռնում ենք կարոտով…»։
Տաղ անձնական
- Լսի՛ր «Տաղ անձնական» բանաստեղծությունը: Մի քանի նախադասությամբ ներկայացրո՛ւ բովանդակությունը:
Բանաստեղծությունը գրվել է 1919թ., երբ պատերազմի սարսափների միջով անցած բանաստեղծը վերադարձել էր Կարս, սակայն շուտով նորից պիտի հեռանար հայրենի քաղաքից և հրաժեշտ տար այնքան թանկ ու հարազատ վայրերին ու մարդկանց: Բանաստեղծը արդեն օտար միջավայրում, օտար աշխարհում և փորձում է գտնել իր տեղը կյանքում, իմաստավորել այն: Անհոգ իրականության մեջ, սակայն, նա տեղ չունի: Բանաստեղծը, առանց չարանալու, ձգտում է դեպի անհայտ հեռուները, դեպի «բարձր, հին ու աստղային երազների» ճանապարհը, «եզերքը Ամենտի», ուր հոգին կրկին պիտի վերածնվի գեղեցիկ ու նոր կյանքի համար:
Հեռացումի խոսքեր
- Լսի՛ր «Հեռացումի խոսքեր» բանաստեղծությունը:
Կյանքի անողոք հարվածներից տառապող, աչքերի կրակներն ու հոգու աստղերն ինքն իր մեջ մարած երիտասարդը սիրտը բացում է մըերմուհու առաջ: Հուսալքված ու միայնակ է բանաստեծը, մարդիկ անտարբեր են մարդկային հոիների տվայտանքների հանդեպ: Բանաստեղծը երգել է սիրած էակի լուսավոր ժպիտը, «աչքերի, դեմքի տխրությունը սրբազան», ի վերջո երգել է «սերը խոր», բայց, ցավոք, երկրային սիրո կարոտից, կյանքի առաջադրած բազմաթիվ հարցականներից:
Մահվան տեսիլ վերլուծություն
<<Մահվան տեսիլ>> ֆիլմը նկարահանված է Եղիշե Չարենցի կնոջ Իզաբելա Չարենցի հուշերի հիման վրա: Ֆիլմը պատմում է Ստալինյան բռնաճնշումների ժամանակաշրջանի հայ մեծերի կյանքի մասին: Կինոնկարում ցույց էին տալիս Չարեցի կյանքի տխուր և ուրախ էջերը, որտեղ յուրաքանչյուր լավ և վատ առիթ նա կիսում էր իր կնոջ` Իզաբելայի հետ: Դեռ մինչև ռեպռեսիաները Չարենցը արդեն հիվանդ էր, բայց դա ամեն կերպ փորձում էր կնոջը ցույց չտալ: Նա փորձում էր երջանկություն գտնել ընտանիքի հետ, քանի որ վերջին տարիներին նրանց ընտանիքի հետ գրեթե ոչ ոք չէր շփվում. վախենում էին: Եվ այն ժամանակ երբ Չարենցի ընտանիքին դուրս են վռնդում Ծաղկաձորում գտնվող նրանց ամառանոցից, նա բարկացած ժամանակ ասում է բաներ, որոնք հնարավոր է հետագայում կծառայեին հենց իր դեմ:
Չնայած այս ամենին Ստալինի և Բերիայի արյունոտ ձեռքերից ոչ ոք չէր փրկվում: Նույնիսկ Աղասի Խանջյանի նման նշանավոր և սիրված մարդը չկարողացավ փրկություն գտնել և Բերիան իր ձեռագրի համաձայն սպանեց Խանջյանին որակելով որպես ինքնասպանություն: Թերևս այս ամենից հետո Չարենցի հավատը ամբողջությամբ կորում է, քանի որ Խանջյանը իր ամենամոտ մարդն էր: Այս սպանությունրից որոշ ժամանակ անց էլ գալիս են Չարենցի հետևից, որոնում են փաստեր նրա դեմ,սակայն չգտնելով իրենք են հորինում: Որպես գլխավոր հանցանշան վերցնում են «Գիրք ճանապարհի» ժողովածուհի «Պատգամ» բանաստեղծությունը և մի քանի ցուցմունք գոյություն չունեցող մարդկանց կողմից: Նա մույնիսկ մինչև դատավարությունը չի դիմանում,1937 թվականի նոյեմբերի թև-ին վախճանվում է բանտում: Նույն ճակատագիրն էլ կարող էր բաժին հասնել կնոջը, սակայն երկար ժամանակ աքսորում գտնվելուց հետո արդարացվում է:
Նախագիծ «Կարդում ենք Չարենց»
Կարս
Կան ենթադրություններ, որ Կարսը հիմնադրվել է 4-րդ դարում, սակայն քաղաքին ուժեղ ուղերձները հայտնաբերվել են 9-րդ դարից հայ եւ բյուզանդական տարեգրքերում : Կարսը մեծ նշանակություն ունեցավ միջնադարյան Հայաստանի պետական եւ հասարակական կյանքում, որը եղել է Վանանդ նահանգի Այրարատ նահանգի կենտրոնը: Քաղաքը նաեւ արհեստագործական եւ առեւտրի խոշոր կենտրոն էր, եւ միջազգային առեւտրի միջոցով անցավ այն: 928-961-ին Այն մայրաքաղաքն էր Հայաստանի , 961-ին հայերեն թագավորը Աշոտ Գ փոխանցվել մայրաքաղաք Անիի: Դրանից հետո, X — XI դարերում Կարսը շարունակում է մնալ հայկական Վանանդի կամ Կարսի թագավորության ( հայ արս ) մայրաքաղաքը , որը կառավարվում է հայ արքայական Բագրատյանների դինաստիայի ամենաերիտասարդ մասնաճյուղի կողմից: 1064 թ.-ին Կարս թագավորությունը կցվեց Բյուզանդիային, իսկ հետո նվաճեց Սելջուկները : Սելջուկյան հեթանոսության ժամանակ հայերը շարունակում էին մնալ քաղաքի բնակչության մեծամասնությունը: 1206 հետ միասին մի մասը Հյուսիսային Հայաստանի ազատագրված հայերեն-վրացական ուժերի եւ դարձավ անդամ սեռ կալուածքներ Զաքարյանին շրջանակներում Վրաստանի Թագավորության : 16-րդ դարում այն բռնագրավվեց Թուրքիայի կողմից, որն այն դարձավ ամրոց, ազդարարելու Անդրկովկասում իր ազդեցությունը:
Կարսի սուրբ առաքելոց եկեղեցի
Կարսի Սուրբ Առաքելոց եկեղեցի, հայ առաքելական եկեղեցի էր պատմական Այրարատ նահանգում՝ Կարս քաղաքում։ Ներկայումս գործում է որպես մզկիթ։ Սուրբ Առաքելոց եկեղեցին կառուցվել է Կարսում՝ 940-ական թվականներին, Աբաս Բագրատունու օրոք։ 1579 թվականին օսմանյան թուրքերը եկեղեցին վերածում են մզկիթի իսկ, այնուհետև, երբ Կարսը գտնվում էր Ռուսաստանի վերահսկողության տակ, եկեղեցին վերածվում է ռուս ուղղափառի։ 1917 թվականին, երբ Կարսը կրկին անցնում է թուրքերի տիրապետության տակ, Սուրբ Առաքելոց եկեղեցին հերթական անգամ վերածվում է մզկիթի։ 1918 թվականին՝ Հայաստանի առաջին հանրապետության հռչակման ժամանակ, տաճարը գործում էր որպես հայկական եկեղեցի։ Այնուհետև 1920 թվականին, Սուրբ Առաքելոց եկեղեցին կրկին փոխարկվում և վերածվում է մզկիթի։
Վահան Տերյան «Մթնշաղի անուրջներ»
- ամենաանհույս
Ես սիրում եմ քո մեղավոր աչքերը խոր,
Գիշերի պես խորհրդավոր.
Քո մեղավոր, խորհրդավոր աչքերը մութ,
Որպես թովիչ իրիկնամուտ։
Քո աչքերի անծայր ծովում մեղքն է դողում,
Որպես գարնան մթնշաղում։
Քո աչքերում կա մի քնքուշ բախտի վերհուշ,
Արբեցումի ոսկե մշուշ։
Մոլորվածին անխոս կանչող փարոսի շող,
Քո աչքերը հոգի տանջող։
Ես սիրում եմ գգվող-անգութ աչքերըդ մութ,
Որպես գարնան իրիկնամուտ։
- ամենահուզիչ
Աշուն է, անձրև… Ստվերներն անձև
Դողում են դանդաղ… Պաղ, միապաղաղ
Անձրև՜ ու անձրև …
Սիրտըս տանջում Է ինչ-որ անուրախ
Անհանգստություն…
Սպասիր, լսիր, ես չեմ կամենում
Անցած լույսերից, անցած հույզերից
Տառապել կրկին.
Նայիր, ա՜խ, նայիր, ցավում է նորից
Իմ հիվանդ հոգին…
Անձրև է, աշուն… Ինչո՞ւ ես հիշում,
Հեռացած ընկեր, մոռացած ընկեր,
Ւնչո՞ւ ես հիշում.
Դու այնտեղ էիր, այն աղմկահեր
Կյանքի մշուշում…
Դու կյա՛նքն ես տեսել, դու կյա՛նքն ես հիշում —
Ոսկե տեսիլնե՜ր, անուրջների լո՜ւյս…
Ես ցուրտ մշուշում.
Իմ հոգու համար չկա արշալույս —
Անձրև՜ է, աշո՜ւն…
- ամենատխուր
Դալուկ դաշտեր, մերկ անտառ…
— Մահացողի տըխո՜ւր կյանք…
Անձրև, քամի, սև կամար…
— Սրտակտուր հեկեկանք։
Միգում շողաց մի ցուրտ լույս.
— Օ՜, արդյոք կա՞ վերադարձ.—
Մահացողի անզոր հույս,
Վհատ սրտի տխուր հարց…
Անուժ ցավի ցուրտ կապար…
Մահացողի տխուր կյանք.
— Անմխիթա՜ր, անսպա՜ռ
Վհատության հեկեկանք…
- ամենաերազկոտ
Սահուն քայլերով, աննշմար, որպես քնքուշ մութի թև,
Մի ըստվեր անցավ ծաղիկ ու կանաչ մեղմիկ շոյելով.
Իրիկնաժամին թփերն օրորող հովի պես թեթև
Մի ուրու անցավ, մի գունատ աղջիկ ճերմակ շորերով…
Արձակ դաշտերի ամայության մեջ նա մեղմ շշնջաց,
Կարծես թե սիրո քնքուշ խոսք ասաց նիրհող դաշտերին.—
Ծաղիկների մեջ այդ անուրջ կույսի շշուկը մնաց
Եվ ծաղիկները այդ սուրբ շշուկով իմ սիրտը լցրին…
Նախագիծ «Կարդում ենք Թումանյան»
Նախագիծ «Կարդում ենք Թումանյան»
«Թմկաբերդի առումը» ընթերցել-քննարկելուց հետո
Ի՞նչ է քեզ համար դավաճանությունը: Մի՞շտ է պետք ներել, թե՞ կան աններելի բաներ: Ինչպե՞ս պետք է վերաբերվել մեր թշնամիներին:
«Թմկաբերդի առումը» պոեմի հիմնական գաղափարն այն է, որ մարդու կյանքն անցողիկ է, գործը` անմահ: Մահից հետո մնում են նրա բարի, ազնիվ գործերը, որոնք ապրում են դարեդար, դառնոմ ուղենիշ սերունդների համար: «Շարն էլ է միշտ ապրում անմեռ»,- հիշեցնում է Թումանյանը և կոչ անում լավ գործերով անմահանալ:
Ի՞նչ է քեզ համար դավաճանությունը:
Դավաճանությունը աններելի արարք է, որովհետև դավաճանում են հարազատին, քանի որ անծանոթին չեն դավաճանում, իսկ հարազատին դավաճանելը չի կարող ներւմ ունենալ:
Մի՞շտ է պետք ներել, թե՞ կան աններելի բաներ:
Ինձ համար դավաճանությունը աններելի է, բայց եթե ներել, ապա միայն արժանի մարդկանց, ովքեր դավաճանել են տարբեր հանգամանքներից ելնելով և ստիպված:
Ինչպե՞ս պետք է վերաբերվել մեր թշնամիներին:
Չգիտեմ` ում կարելի է համարել թշնամի, ում ոչ, բայց այդ բառը լսելիս, չգիտես ինչու, անմիջապես հիշում եմ մեր հարևան ժողովրդին: Տարիների հետ փոխվել են կարծիքս ու հայացքներս, որովհետև այսօր պետք է ապրել` արժևորելով այլ չափանիշներ:Մեր թշնամին թուրք ժողովուդը չէ, քանի որ նրանք մեղավոր չեն ոչնչի համար, մեր թշնամին հրաման տվողներն են և զինվորները: Նրանց պետք է վերաբերվել չափազանց դաժան, ինչպես նրանք մեզ:
Վահան Տերյան
Վահան Տերյան (իսկական անունը` Վահան Սուքիասի Տեր-Գրիգորյան), (հունվարի 28 (փետրվարի 9), 1885, Գանձա, Թիֆլիսի նահանգ, Ռուսական կայսրություն — հունվարի 7, 1920, Օրենբուրգ, Խորհրդային Ռուսաստան
), նշանավոր հայ բանաստեղծ, քնարերգու և հասարակական-քաղաքական գործիչ։
Ծնվել է Ախալքալաքի Գանձա գյուղում՝ հոգևորականի ընտանիքում։ 1897 թվականին Տերյանը մեկնում է Թիֆլիս, ուր սովորում էին այդ ժամանակ իր ավագ եղբայրները։ Եղբայրների մոտ ապագա բանաստեղծը սովորում է ռուսերեն ու պատրաստվում ընդունվելու Մոսկվայի Լազարյան ճեմարան։ 1899 թվականին Տերյանը ընդունվում է Լազարյան ճեմարան, ուր ծանոթանում է Ալեքսանդր Մյասնիկյանի, Պողոս Մակինցյանի, Ցոլակ Խանզադյանի և այլ՝ ապագայում հայտնի դարձած անձնավորությունների հետ։ Ավարտում է Լազարյան ճեմարանը 1906 թվականին, այնուհետև ընդունվում Մոսկվայի պետական համալսարան, որից կարճ ժամանակ հետո ձերբակալվում է հեղափոխական գործունեության համար ու նետվում Մոսկվայի Բուտիրկա բանտը։
1908 թվականին Թիֆլիսում լույս է տեսնում Տերյանի ստեղծագործությունների «Մթնշաղի անուրջներ» ժողովածուն, որը շատ ջերմ է ընդունվում՝ թե՛ ընթերցողների, և թե՛ քննադատների կողմից։ 1915 թվականին «Մշակ» թերթում հրատարակվում է բանաստեղծի հայրենասիրական բանաստեղծությունների «Երկիր Նաիրի» շարքը։
1912 թվականին հիմնադրում է «Պանթեոն» հրատարակչությունը և ծավալում գրահրատարակչական, թարգմանական լայն գործողություն։
1915-1916 թվականներին Տերյանը մասնակցում է Վալերի Բրյուսովի և Մաքսիմ Գորկու կազմած ու խմբագրած «Հայաստանի պոեզիան» և «Հայ գրականության ժողովածու» գրքերի ստեղծման աշխատանքներին։ Հայերենից ռուսերեն է թարգմանում Գաբրիել Սունդուկյանի «Պեպո»-ն, Րաֆֆու «Կայծեր»-ի առաջին հատորը, Շիրվանզադեի «Չար ոգի»-ն։
1916 թվականին երևում են Վահանի կրծքում բուն դրած թոքախտի նշանները։ Գալիս է Կովկաս բժշկվելու, բայց փետրվարյան հեղափոխությունը դրդում է նրան թողնել բժշկվելը և գնալ Պետերբուրգ։ Խորհրդային իշխանության հաստատման առաջին իսկ օրերից դառնում է Ստալինի մոտիկ աշխատակիցը:
1917 թվականի հոկտեմբերին Տերյանը ակտիվորեն մասնակցում է բոլշևիկյան հեղափոխությանը և այն հաջորդած քաղաքացիական պատերազմին։ Լենինի ստորագրությամբ մանդատով մասնակցում է Բրեստի խաղաղ պայմանագրի ստորագրմանը։ 1919 թվականին Տերյանը՝ լինելով Համառուսական Կենտրոնական Գործկոմի անդամ, առաջադրանք է ստանում մեկնել Թուրքիա, սակայն ծանր հիվանդության պատճառով ստիպված է լինում մնալ Օրենբուրգում, ուր և վախճանվում է 1920 թվականի հունվարի 7-ին ընդամենը 35 տարեկան հասակում։
Բանաստեղծություն
Աշուն
Նորից անձրև՜, մշո՜ւշ, ա՜մպ,
Թախի՜ծ անհուն, տխրա՜նք հեզ,
Աշո՛ւն, քեզ ի՛նչ քնքշությամբ,
Ի՞նչ խոսքերով երգեմ քեզ…
Քո մշուշը, քո ոսկի
Տերևները հողմավար,
Դյութանքը քո մեղմ խոսքի,
Արցունքները քո գոհար…
Հարազատ են իմ հոգուն,
Վհատությանն իմ խոնարհ,
Ե՛վ թփերը դողդոջուն,
Ե՛վ խոտերը գետնահար…
Եվ քո երգը թախծալի
Իմ սրտի երգն է կարծես,
Աշո՛ւն, քաղցր ու բաղձալի,
Ի՞նչ խոսքերով երգեմ քեզ…
Արա Շահվերդյան 